Deze Tegenlicht-aflevering staat in het teken van The International Day Against Homophobia Biphobia and Transphobia die op 17 mei plaatsvindt.
Je hoort geen ‘dames en heren’ meer op het perron. Het is ‘beste reizigers’ geworden. De Nederlandse Spoorwegen willen dat iedereen zich welkom voelt: dames heren jongens meisjes en eenieder die zich niet thuis voelt bij die traditionele tweedeling. We worden nog voor we geboren zijn in hokjes geplaatst en bekijken de wereld door een bril die alles in tweeën splitst: wie geen man is is vrouw en andersom. In VPRO Tegenlicht verkennen we de toekomst van geslacht en gender met mensen die niet in een hokje passen of er niet in willen worden geduwd.
Vertoning van de Tegenlicht aflevering Beste Reizigers na afloop volgt een nabespreking.
Meer over de documentaire:
Rond 1800 werd met de invoering van de persoonsregistratie een strikte ordening in ‘man’ en ‘vrouw’ officieel. Aan elk van de twee categorieën werden specifieke rechten en plichten gekoppeld zoals het erfrecht en de dienstplicht. Maar conventies veranderen: in 2017 haalde HEMA de labels met ‘jongens’ of ‘meisjes’ uit de kinderkleren en op steeds meer plekken zijn genderneutrale toiletten te vinden. Facebook biedt gebruikers de keuze uit 71 genderidentiteiten en de mogelijkheid die zelf in te vullen.
De Amerikaanse Patricio Manuel is de eerste transgender bokser die op professioneel niveau in de mannencompetitie vecht. En hoewel discriminatie op grond van geslacht inmiddels verboden is verandert de registratie ervan maar heel langzaam: in Nederland zijn sinds kort de eerste paspoorten uitgegeven met een ‘X’-vermelding (voor ‘onbepaald’) waar normaliter ‘man’ of ‘vrouw’ staat.
Want hoewel kinderen op school leren dat een man geboren wordt met XY-chromosomen en een vrouw met **-chromosomen is de werkelijkheid helemaal niet zo eenduidig: er zijn allerlei combinaties van chromosomen genen en hormoonniveaus mogelijk met oneindige variaties in geslachtskenmerken.
Mensen die geboren worden met een lichaam dat niet voldoet aan ons typische idee van wat een man of vrouw is noemen we intersekse. Zij ervaren taboe en onbegrip. Ze worden blootgesteld aan ‘normaliserende’ medische behandelingen omdat zij niet passen in een maatschappelijk idee van wat een ‘normaal’ lichaam is. Het Vlaamse supermodel Hanne Gaby is intersekse en ze is daar trots op. Ze strijdt vóór erkenning van intersekse mensen en tégen de geheimhouding en operaties bij gezonde kinderen. Ze weet uit ervaring dat de ingrepen de kinderen niet helpen maar beschadigen nog voor zij over hun lichaam en genderidentiteit hebben kunnen nadenken.
Hoe ziet een toekomst eruit waarin baby’s überhaupt niet als man of vrouw geregistreerd worden en iedereen mag kiezen bevrijd van de strenge regels die de maatschappij handhaaft als het gaat om ‘mannelijkheid’ en ‘vrouwelijkheid’?
Met o.a.: Janaya Khan (Canadees denker en activist) Hanne Gaby (Vlaams topmodel en intersekse activist) Patricio Manuel (Amerikaans bokser) Alok Vaid-Menon (kunstenaar en schrijver) Naomie Pieter (medeoprichter van Black Queer & Trans Resistance Netherlands) Annelies Tukker (beleidsmedewerker internationaal bij de Nederlandse organisatie voor seksediversiteit NNID) John Swiatek (intersekse bondgenoot en model) en Jonah Lamers (socioloog en videoproducer).
Regie: Nirit Peled
Research: Marijntje Denters & Tom Reijner
Productie: Sharon Yosef
Iedereen is van harte welkom
Deelname is gratis
Event Venue & Nearby Stays
Peperfabriek, Breughelstraat 31, 2018 Antwerpen, België, Antwerp, Belgium
