Advertisement
𝐌𝐚𝐱 𝐂𝐞𝐠𝐢𝐞𝐥𝐬𝐤𝐢 & 𝐉𝐚𝐧𝐞𝐤 𝐒𝐢𝐦𝐨𝐧 "𝐎𝐧𝐞 𝐦𝐚𝐧 𝐝𝐨𝐞𝐬 𝐧𝐨𝐭 𝐫𝐮𝐥𝐞 𝐚 𝐧𝐚𝐭𝐢𝐨𝐧"
otwarcie / opening: 19.09.2024 (czwartek / Thursday) @ 19:00
wystawa do / on view until: 24.11.2024
koordynatorki / coordinators: Anna Sienkiewicz-Rogaś, Marta Walaszek
🇵🇱
Geometryczne wzory tkaniny 𝑘𝑒𝑛𝑡𝑒 z zachodniego wybrzeża Afryki od wieków wyrażają zrozumiały dla użytkowników kod aforyzmów lub upamiętniają ważne wydarzenia. Zygzakowaty układ symboli w kolorach złota, czerwieni i błękitu pierwotnie skomponowano z okazji ślubu pierwszego prezydenta Ghany Kwame Nkrumaha z Egipcjanką Fathią Rizk. Po obaleniu przywódcy w 1966 roku ten sam układ znaków interpretowano już jako „Obaakofo mmu man”, „One man does not rule a nation” – „Człowiek nie rządzi narodem w pojedynkę”. Dziś ghańscy artyści, intelektualiści i politycy coraz częściej wracają do ideologii Nkrumaha, do jego wizji panafrykanizmu, antykolonializmu i równości społecznej, więc wzór z tkaniny znów zmienia wymowę.
Oficjalne hasło partii przywódcy głosiło: „Forward ever, backward never”, czyli „Zawsze naprzód, nigdy wstecz”. Żeby jednak pójść do przodu, trzeba najpierw cofnąć się do historii i lokalnego dziedzictwa, często wypartych z oficjalnych narracji. Za taką opowieść, zarówno w Polsce, jak i w Ghanie wręcz wymazaną, uważamy bliską współpracę między tymi krajami w pierwszej połowie lat 60. ** wieku. Jej najmocniejszym wizualnym symbolem jest Sword Monument – zaprojektowany przez Alinę Ślesińską pomnik w kształcie miecza zwieńczonego głową Nkrumaha. Podobnie jak tytułowemu wzorowi kente, z biegiem historii przypisywano mu różne znaczenia.
Artystka przez półtora roku pracowała nad pomnikiem w stolicy Ghany Akrze i pobliskiej Winnebie, gdzie został odsłonięty w maju 1965. Po zaledwie paru miesiącach w trakcie przewrotu wojskowego armia obaliła i doszczętnie zniszczyła posąg. Jego kształt nawiązywał pierwotnie do tradycji lokalnych ludów Efutu i Aszanti, a także do roli przywódcy jako „miecza na kolonializm” i europejski imperializm. Obelisk stanął przed Instytutem Ideologicznym Nkrumaha, gdzie kształciły się krajowe elity oraz bojownicy i partyzanci z wciąż walczących o wolność krajów Afryki. Wykładali tam specjaliści z obozu socjalistycznego oraz lewicowi naukowcy z krajów Zachodu. Uroczystość odsłonięcia pomnika odbyła się w trakcie międzynarodowej konferencji Afro-Asian People's Solidarity Organisation - Organizacji Solidarności Afro-Azjatyckiej, pierwszej, na której obecna była delegacja z polskiego komitetu tego globalnego sojuszu.
Sama Alina Ślesińska zyskała sławę w czasie postalinowskiej odwilży lat 50., kiedy jej rzeźby, a potem nowatorskie „propozycje dla architektury” były prezentowane w Warszawie, Paryżu, Londynie i Waszyngtonie. Po powrocie z Ghany i retrospektywnej wystawie w warszawskiej Zachęcie jej gwiazda zaczęła jednak blaknąć, a po 1970 roku artystka popadła w zapomnienie.
Instalacja z różnego typu archiwaliów oraz nowych materiałów nagranych przez twórców jest nie tylko rekonstrukcją relacji PRL-u z dekolonizującą się Afryką. Przypomina także wizjonerską artystkę oraz tworzy geopolityczny i gospodarczy kontekst dla Sword Monument. Podobnie jak kente, nabierając nowych znaczeń, pomnik staje się symbolem epoki afrooptymizmu. Czasu wielkich nadziei, wiązanych zarówno na globalnym Południu, jak i na Północy z wolnością i szybkim rozwojem Afryki, a zaprzepaszczonych w wyniku neokolonialnej polityki. Autorzy projektu „One man does not rule a nation” patrzą więc w przeszłość, by podjąć wysiłek wyobrażenia sobie bardziej sprawiedliwej globalnej współpracy w przyszłości.
Instalacja w TRAFO – Trafostacji Sztuki w Szczecinie jest rozbudowaną wersją pracy zamówionej pierwotnie przez Ljubljana Biennale oraz festiwal Riga Survival Kit. Poszerza prezentowaną tam opowieść o nowe odkrycia oraz przypomina o ważnej roli Szczecina w kontaktach z wyzwalającą się Afryką przełomu lat 50. i 60. ** wieku. To właśnie zbudowane tutaj statki Polskiej Żeglugi Morskiej, a następnie Uniafrica (obecnie Euroafrica) łączyły Polskę z Ghaną, a przedsiębiorstwo „Gryf” przerabiało pochodzące z tego kraju kakao na czekoladę.
Realizacja projektu była możliwa dzięki wsparciu finansowemu OmenaArt Foundation i CSL Sp. z o.o.
🇬🇧
The geometric shapes of 𝑘𝑒𝑛𝑡𝑒 cloth from the West Coast of Africa have for centuries represented a code of culturally understandable aphorisms and commemorated important events. The zigzag arrangement of symbols in gold, red and blue was originally designed to honor the marriage of the first president of Ghana, Kwame Nkrumah to his Egyptian bride Fathia Rizk. In 1966, Nkrumah was ousted from power by a military coup, and the design was renamed "Obaakofo mmu man" ("One man does not rule a nation"). As contemporary Ghanaian artists, intellectuals and politicians are increasingly returning to Nkrumah's ideology and recognizing his vision of Pan-Africanism, anti-colonialism and social equality, the fabric pattern is nowadays gaining a new meaning.
"Forward ever, backward never" was the official slogan of the leader's party. However, in order to move forward, it is necessary to revisit history and local heritage, frequently repressed from official narratives. The close collaboration between Poland and Ghana in the first half of the 1960s is one of such episodes. The strongest visual symbol of the above relations, practically erased in both countries, is the Sword Monument - a statue in the shape of a sword topped with Nkrumah's head, designed by Alina Ślesińska. Similarly to the kente pattern, various meanings have been assigned to it throughout the course of history.
The artist worked on the monument for a year and a half - originally in the capital of Ghana, Accra, and later in the nearby Winneba, where the piece was unveiled in May 1965. The monument was overthrown and destroyed a few months later during the military coup. The shape of the statue originally referred to the traditions of the local Efutu and Ashanti peoples, as well as to the leader's role as a "sword against colonialism" and European imperialism. The obelisk was placed in front of the Kwame Nkrumah Ideological Institute where national elites were educated, alongside fighters and guerrillas from African countries that were still struggling for independence. Specialists from the socialist camp and leftist scholars from the West lectured there. The unveiling ceremony of the monument took place during the international conference of the Afro-Asian People's Solidarity Organisation, the first to be attended by a delegation from the Polish committee of this global alliance.
Alina Ślesińska gained recognition during the post-Stalin thaw of the 1950s, when her sculptures and innovative "proposals for architecture" were presented in Warsaw, Paris, London and Washington. Following the artist’s return from Ghana and her retrospective show at the Zachęta - National Gallery of Art in Warsaw, Ślesińska’s star began to fade to eventually fall into oblivion after 1970.
The installation features both archival exhibits and new materials recorded by Max Cegielski and Janek Simon. The show is not only a reconstruction of the relations between the Polish People's Republic and the decolonizing Africa. It recalls the visionary artist and provides a geopolitical and economic context for the Sword Monument. Just like kente, the statue takes on new meanings and becomes a symbol of the era of Afro-optimism - the period of great expectations, both in the global South and in the North, associated with freedom and rapid development of Africa, but squandered as a result of neo-colonial policy. “One man does not rule a nation” looks to the past for a more equitable global cooperation in the future.
The installation at TRAFO Center for Contemporary Art in Szczecin is an expanded version of the piece initially commissioned by the Ljubljana Biennale and the Riga Survival Kit festival. The show broadens the original narrative with new discoveries and highlights the important role of Szczecin in the Polish relations with the liberating Africa of the late 1950s and early 1960s. It was the ships of the Szczecin-based Polish Steamship Company, and the then Uniafrica (now Euroafrica), that connected the two countries, while the "Gryf" company processed cocoa from Ghana into chocolate.
The project was made possible thanks to financial support from OmenaArt Foundation and CSL Sp. z o.o.
Advertisement
Event Venue & Nearby Stays
Świętego Ducha 4, 70-205 Szczecin, Poland, ulica Świętego Ducha 4, 70-205 Szczecin, Polska,Szczecin, Poland
