W sezonie 2025/2026 Klub Seniora Filmoteki Narodowej-Instytutu Audiowizualnego zaprasza nie tylko seniorów do kina Iluzjon na cykl pokazów pod nazwą „𝐅𝐢𝐥𝐦𝐲 𝐧𝐢𝐞𝐨𝐜𝐳𝐲𝐰𝐢𝐬𝐭𝐞”.
Nieoczywiste czyli jakie? Na pewno niebanalne, ale też nie hermetyczne. Może nie „lekkie, łatwe i przyjemne”, ale też nie „ciężkie” w odbiorze. Filmy, które od lat intrygują kolejne pokolenia kinomanów tajemniczymi splotami w fabułach (ale nie takimi, żeby całości nie dało się zrozumieć) i zaskakującymi rozwiązaniami artystycznymi (ale dalekimi od jałowej „sztuki dla sztuki”).
I co najważniejsze: wszystkie filmy w tym cyklu to uznane arcydzieła, wyreżyserowane przez mistrzów kina: Antonioniego, Bergmana, Felliniego, Hitchcocka, Kieślowskiego czy Weira.
Zatem nie obawiajmy się filmów nieoczywistych! Są one ucztą dla oka, ucha, umysłu i wyobraźni.
Prelekcje wygłosi i dyskusje poprowadzi filmoznawca 𝐀𝐧𝐝𝐫𝐳𝐞𝐣 𝐁𝐮𝐤𝐨𝐰𝐢𝐞𝐜𝐤𝐢.
📆 23 października | 11:00
🎬 „Zawrót głowy”, reż. Alfred Hitchcock, 1958
Arcydzieło Hitchcocka, które zdobyło pierwsze miejsce na prestiżowej liście najlepszych filmów świata opublikowanej w 2012 roku przez „Sight and Sound”. Pod wpływem tragicznych przeżyć detektyw John „Scottie” Ferguson decyduje się odejść z policji. Po pewnym czasie kontaktuje się z nim dawny przyjaciel, Gavin Elster, który proponuje mu pracę. Mężczyzna chce, aby Ferguson śledził jego żonę, która od jakiegoś czasu dziwnie się zachowuje – miewa stany melancholii i zaniki pamięci. „Scottie” zaczyna wkrótce pogrążać się w obsesji.
Wyjątkowo sprawnie zbudowana atmosfera, przenikanie się jawy i snu, niespieszny rytm opowieści i nietypowy montaż przywołujący skojarzenia z halucynacjami – „Zawrót głowy” w mistrzowski sposób zespala oniryczną formę z intrygującą treścią. Śledząc poczynania detektywa, odkrywamy razem z nim kolejne elementy zagadki, a jednocześnie wchodzimy w jego psychikę. Wielokrotnie analizowany przez psychoanalityków i feministki obraz Hitchcocka traktowany może być ponadto jako dzieło autotematyczne, opowiadające o konstruowaniu kobiety przez mężczyznę. W głównej roli kobiecej Hitchcock obsadził Kim Novak, która stworzyła w „Zawrocie głowy” swoją życiową kreację.
📆 20 listopada | 11:00
🎬 „Podwójne życie Weroniki”, reż. Krzysztof Kieślowski, 1991
Kameralna, głęboko metafizyczna opowieść o zagadce podwójnego istnienia. Polka – Weronika i Francuzka – Véronique to niejako dwie połówki tej samej egzystencji, połączonej dziwnymi, niesprecyzowanymi przeczuciami i wewnętrznym niepokojem. Kieślowski stawia pytania dotyczące sensu i zagadki bytu, zmuszając widza do refleksji i zadumy. Poza sferą metafizyczną jest to także pięknie opowiedziana historia o miłości, w której bohaterowie odkrywają samych siebie dzięki głębokim związkom emocjonalnym z drugim człowiekiem. Film Kieślowskiego znakomicie zagrany, fascynująco sfotografowany i zilustrowany piękną muzyką Zbigniewa Preisnera, był wydarzeniem festiwalu w Cannes w 1991 roku, gdzie otrzymał Nagrodę Jury Ekumenicznego, FIPRESCI oraz Złotą Palmę dla Irene Jacob.
📆 18 grudnia | 11:00
🎬 „Powiększenie”, reż. Michelangelo Antonioni, 1966
Głośny film Antonioniego zrealizowany został w Anglii, w scenerii najmodniejszych wówczas dzielnic Londynu. Poprzez historię fotografa pracującego dla renomowanych magazynów mody, który stał się mimowolnym świadkiem zbrodni, reżyser ukazuje życie współczesnego człowieka, jako nieustanną grę pozorów – moralnych, uczuciowych i obyczajowych. Jest to także wyjątkowo celny i wierny zapis ducha czasu ówczesnej epoki – stylu życia, mentalności i relacji międzyludzkich. Film stał się wydarzeniem Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Cannes w 1967 r., gdzie przyznano mu Złotą Palmę.
📆 15 stycznia | 11:00
🎬 „Piknik pod Wiszącą Skałą”, reż. Peter Weir, 1975
„Piknik pod Wiszącą Skałą" to jeden z najbardziej zmysłowych i hipnotyzujących filmów w historii kina. Raz obejrzany, pozostaje w pamięci na zawsze. Peter Weir – twórca „Truman Show" i „Stowarzyszenia Umarłych Poetów" – tworzy kino gęstej atmosfery i niepokoju. „Piknik pod Wiszącą Skałą" to zresztą duchowy przodek „Przekleństw niewinności" Sofii Coppoli i dzieł Davida Lyncha, w którym odbija się echo nienazwanych pragnień, zagubienia i czegoś, co wymyka się prostej logice.
Rok 1900. W dzień świętego Walentego grupa uczennic z elitarnej wiktoriańskiej szkoły z internatem wyrusza pod opieką nauczycielek na wycieczkę do Wiszącej Skały, wulkanicznej formacji położonej w sercu australijskiego buszu. Tam, pod rozedrganym od upału niebem, wydarza się coś niewyjaśnionego – czas się rozmywa, przestrzeń ulega zakrzywieniu, a natura zaczyna oddziaływać na ciała i umysły młodych kobiet. Czy to pradawny rytuał? Zbiorowa halucynacja? A może, jak pisał Edgar Allan Poe: „To, co widzimy i czym się zdajemy, jest snem, który w innym śnie snujemy"? Jedno jest pewne: od tej pory nic już nie będzie takie samo.
📆 19 lutego | 11:00
🎬 Zestawy animacji Piotra Dumały
Piotr Dumała, wybitny scenarzysta, animator, reżyser, scenograf, rysownik, plakacista, literat, aktor, a także pedagog, jest przede wszystkim autorem licznych filmów animowanych. Wypracował własną technikę animacji, polegającą na malowaniu i wydrapywaniu płytek gipsowych. Pozwala ona uzyskać niesamowite poczucie głębi oraz efekt trójwymiarowości, piękny światłocień, fakturę oraz precyzję. Pierwszym filmem zrealizowanym w tej technice była animacja „Lykantropia”. Reżyser wielokrotnie uświadamiał i przekonywał, że film animowany jest autonomiczną gałęzią sztuki filmowej.
📆 19 marca | 11:00
🎬 „Tam, gdzie rosną poziomki”, reż. Ingmar Bergman, 1957
Jedno z arcydzieł kina światowego zawdzięcza swoją sławę w dużej mierze sekwencjom snów – niepokojącym, niezwykle silnie oddziałującym na wyobraźnię. Bohaterem filmu (wspaniała kreacja szwedzkiego reżysera Victora Sjöströma) jest ceniony profesor bakteriologii, który jedzie samochodem na swój uroczysty jubileusz naukowy. W podróży towarzyszy mu synowa oraz trójka młodych autostopowiczów, a także wiele postaci, pojawiających się w snach i wspomnieniach wiekowego profesora.
📆 9 kwietnia | 11:00
🎬 „Koyaanisqatsi” , reż. Godfrey Reggio, 1982
Jeden z krytyków amerykańskich nazwał ten film „odlotem bez pomocy narkotyków”.
„Koyaanisqatsi” (tytuł wywodzi się z języka Indian Hopi zamieszkujących tereny Arizony i oznacza „zwariowane życie”) to zbiór wspaniale zmontowanych, niezwykłych obrazów Ziemi – przyrody, ludzi i ich otoczenia. Często zmienia się tempo prezentowanych ujęć – od powolnego, kontemplacyjnego spojrzenia na naturę, po oszalały pęd życia w wielkich aglomeracjach miejskich. W filmie nie ma słowa komentarza.
Obrazy tłumaczą się same, zaś doskonała muzyka Philipa Glassa dopełnia całości, nadając filmowi siłę psychologiczną – metafizycznego doświadczenia.
📆 14 maja | 11:00
🎬 „8½”, reż. Federico Fellini, 1963
Film opowiada o reżyserze w średnim wieku, który przeżywa kryzys twórczy. W swojej wizualnej cyrkowo-filozoficznej formie, film zawiera nieskończoną głębię odniesień. Jeden z krytyków napisał: „Jeśli pan, panie Fellini, w taki sposób nie ma nic do powiedzenia – to niech pan mówi jak najczęściej”. Była to odpowiedź na pojawiające się tu i ówdzie wypowiedzi reżysera o kryzysie sił twórczych. Po premierze pisano powszechnie, że film jest dziełem autobiograficznym. Sam Fellini ujmował to jednak tak: „Zawsze robię filmy autobiograficzne, nawet gdybym poświęcił film życiu złotej rybki. A jednocześnie mogę zapewnić, że jest to dzieło całkowicie zmyślone; ze wszystkich, które zrobiłem, ten film ma najmniejszy związek z faktami, z moim życiem osobistym”.
📆 18 czerwca | 11:00
🎬 Film niespodzianka
Zapraszamy!