Name: Rok Wilhelminy Iwanowskiej
Start: 2025-09-02T12:00:00+02:00
Location: Słowackiego 8, 87-100 Toruń

2 września 2025 roku mija 120. rocznica urodzin prof. Wilhelminy Iwanowskiej – wybitnej astronomki, profesor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, współtwórczyni toruńskiej szkoły astronomii oraz Obserwatorium Astronomicznego w Piwnicach.
Z tej okazji Rada Miasta Torunia ustanowiła rok 2025 Rokiem Wilhelminy Iwanowskiej.
Program uroczystości:
godz. 12:00 – odsłonięcie tablicy pamiątkowej przy ul. J. Kraszewskiego 20–22
godz. 13:00 – otwarcie wystawy poświęconej prof. Wilhelminie Iwanowskiej w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej – Książnicy Kopernikańskiej (ul. J. Słowackiego 8 )
godz. 19:00 – monodram muzyczny „Astronomka” oparty na wspomnieniach prof. Iwanowskiej, w wykonaniu Marii Cynk-Mikołajewskiej w Akademickim Centrum Kultury i Sztuki Od Nowa - wstęp darmowy, bez biletów (ul. J. Gagarina 37a)
Organizatorzy:
Międzynarodowe Centrum Badań Kopernikańskich
Wojewódzka Biblioteka Publiczna Książnica Kopernikańska w Toruniu
Archiwum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
Współorganizatorzy:
Województwo Kujawsko-Pomorskie
Gmina Miasto Toruń
Wydarzenie odbywa się pod honorowym patronatem:
Minister Edukacji
Ministra Nauki
Wojewody Kujawsko-Pomorskiego
Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego
Prezydenta Miasta Torunia
Kujawsko-Pomorskiej Kurator Oświaty
Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
Polskiej Agencji Kosmicznej
Partnerzy:
Polskie Towarzystwo Astronomiczne
Kujawsko-Pomorskie Centrum Edukacji i Innowacji w Toruniu
Centrum Popularyzacji Kosmosu "Planetarium Toruń"
Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii Oddział w Toruniu
Instytut Astronomii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
"Urania. Postępy astronomii"
Fundacja Aleksandra Jabłońskiego
Szkoła Podstawowa im. prof. Wilhelminy Iwanowskiej w Pigży
-------------------------------------------------------------------
Wystawa ma charakter popularnonaukowy i edukacyjny. Składa się z dziesięciu plansz tematycznych ukazujących najważniejsze etapy życia i pracy naukowej Wilhelminy Iwanowskiej – od dzieciństwa, studiów w Wilnie, poprzez początki kariery naukowej, przymusową ekspatriację, działalność dydaktyczną i badawczą, aż po rozwój toruńskiego ośrodka astronomicznego i międzynarodowe osiągnięcia.
Każdy z prezentowanych wątków został udokumentowany materiałami archiwalnymi pochodzącymi z zasobu Archiwum UMK, gdzie Iwanowska zdeponowała dorobek swojego życia. Prezentowana dokumentacja pozwala nie tylko prześledzić jej imponujące osiągnięcia naukowe, lecz także bardziej osobisty, intymny obraz biografii uczonej – zapisany w notatkach, fotografiach czy bogatej korespondencji.
Narrację plansz wzbogacają oryginalne materiały archiwalne eksponowane w kilku gablotach, w których znajdują się m.in. dyplomy, rękopisy, notatki, publikacje, listy – a także przedmioty osobiste prof. Iwanowskiej, takie jak narty, toga czy maszyna do liczenia.
Ekspozycja to nie tylko przypomnienie dorobku naukowego i organizacyjnego jednej z wybitniejszych postaci w historii nauki polskiej, ale również opowieść o tym, jak w wyniku dramatycznych wydarzeń historycznych w Toruniu powstał uniwersytet i nowoczesny ośrodek astronomiczny. Na cześć Wilhelminy Iwanowskiej nazwano planetoidę (198820) Iwanowska, ulicę w Toruniu, szkołę w Pigży oraz program stypendialny Narodowej Agencji Wymiany (NAWA).
Kuratorzy wystawy: Bożena Kierzkowska, Weronika Krajniak, Anna Supruniuk.
Projekt graficzny: Kamil Snochowski
-------------------------------------------------------------------
ASTRONOMKA
Monodram muzyczny o profesor Wilhelminie Iwanowskiej
„Astronomka” to pełen emocji monodram muzyczny, który w oryginalnej, rozrywkowo-kabaretowej formie opowiada o życiu i pracy wybitnej toruńskiej astronomki – profesor Wilhelminy Iwanowskiej.
Scenariusz spektaklu został oparty na autentycznych źródłach: wywiadzie pt. „Życie wśród gwiazd Profesor Wilhelminy Iwanowskiej” autorstwa Anny Plaskacz oraz autobiograficznym artykule „Mój życiorys naukowy”. W warstwie scenograficznej wykorzystane zostały oryginalne notatki Wilhelminy, co dodaje całości intymnego i autentycznego charakteru.
Widzowie usłyszą energetyczne, stylizowane na bigbandowe piosenki w duchu kabaretu i muzyki rozrywkowej. Spektakl porusza, bawi i wzrusza, pokazując postać Iwanowskiej jako kobiety silnej, błyskotliwej i nieustannie patrzącej w gwiazdy – mimo trudów i ograniczeń swojej epoki.
Czas trwania: 40–50 minut
Forma: monodram muzyczny, musical
Miejsce: Akademickie Centrum Kultury i Sztuki „Od Nowa” w Toruniu
Rok 2025 został ogłoszony w Toruniu Rokiem Wilhelminy Iwanowskiej. Premiera spektaklu „Astronomka”, która odbędzie się 2 września – w rocznicę jej urodzin – jest częścią obchodów poświęconych tej niezwykłej postaci i powtórzony o tej samej godzinie w tym samym miejscu 3 i 14 września. Przedstawienie powstało w ramach Stypendium Artystycznego Prezydenta Miasta Torunia.

O BOHATERCE SPEKTAKLU
Wilhelmina Iwanowska (1905–1999)
Astronomka, profesorka, pierwsza polska astrofizyczka. W 1945 roku, po II wojnie światowej, przybyła do Torunia wraz z grupą pracowników naukowych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie i aktywnie włączyła się w tworzenie Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Była jego pierwszą profesorką, a w 1946 roku objęła nowo powstałą Katedrę Astrofizyki. Specjalizowała się w spektroskopii i fotometrii, a jej praca badawcza miała ogromny wpływ na rozwój polskiej astronomii. Wraz z profesorami Władysławem Dziewulskim i Stanisławem Szeligowskim rozpoczęła budowę obserwatorium astronomicznego w Piwnicach pod Toruniem – dziś jednej z najważniejszych placówek badawczych w kraju. Była ceniona nie tylko jako wybitna naukowczyni, ale również jako charyzmatyczna wykładowczyni, promotorka kilkunastu doktoratów i mentorka pokoleń astronomów. Przez większą część życia związana z Toruniem, przyczyniła się do ugruntowania jego pozycji jako ważnego ośrodka naukowego.
Twórczyni monodramu:
Maria Cynk-Mikołajewska, aktorka, wokalistka, pedagog. Absolwentka kierunku Musical na Wydziale Wokalno-Aktorskim Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie. Ma na koncie role teatralne, musicalowe i telewizyjne, a także liczne występy koncertowe. Finalistka 27. edycji Festiwalu „Pamiętajmy o Osieckiej”. Pochodzi z Torunia gdzie ukończyła Ogólnokształcącą Szkołę Muzyczną I i II stopnia w Toruniu.
Muzyka: Magdalena Cynk
Aranżacja i produkcja muzyczna: Jan Piotrowski
Scenografia: Bartłomiej Szrubarek
Kostiumy: Paulina Skowrońska
Choreografia: Antonina Grupińska
Reżyseria dźwięku: Mikołaj Grzebieniowski
ZESPÓŁ TWÓRCZY SPEKTAKLU
Maria Cynk-Mikołajewska
Twórczyni monodramu
Aktorka, wokalistka, pedagog. Absolwentka kierunku Musical na Wydziale Wokalno-Aktorskim Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie. Ma na koncie role teatralne, musicalowe i telewizyjne, a także liczne występy koncertowe. Finalistka 27. edycji Festiwalu „Pamiętajmy o Osieckiej”. Pochodzi z Torunia gdzie ukończyła Ogólnokształcącą Szkołę Muzyczną I i II stopnia w Toruniu.
Magdalena Cynk – muzyka
Toruńska kompozytorka i animatorka życia muzycznego w regionie. Od lat organizuje koncerty, festiwale i konkursy, promując kulturę muzyczną w Toruniu i na Kujawach. Prezes Pomorskiego Towarzystwa Muzycznego.
Jan Piotrowski – aranżacja i produkcja muzyczna
Dyrygent, kompozytor i producent muzyczny. Absolwent dyrygentury chóralnej na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie.
Bartłomiej Szrubarek – scenografia
Student kierunku musical na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie. Twórca scenografii teatralnych, związany z warszawskim Teatrem Proscenium.
Paulina Skowrońska – kostiumy
Kostiumografka związana z warszawską sceną teatralną. Współpracuje m.in. z Teatrem Syrena i Teatrem Proscenium w Warszawie.
Antonina Grupińska – choreografia
Dyplomowana instruktorka tańca jazzowego. Studiuje choreografię na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie.
Mikołaj Grzebieniowski – reżyseria dźwięku
Absolwent Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie. Współpracuje z największymi artystami polskiej sceny muzycznej. Przez kilka lat związany z Zespołem „Mazowsze”.