Advertisement
ℛℯ𝓉𝓇ℴ𝓌ℯ𝓇𝓈𝒿ℯ. 𝘕𝘰𝘸𝘦, 𝘤𝘢ł𝘬𝘪𝘦𝘮 𝘴𝘵𝘢𝘳𝘦 𝘴𝘻𝘤𝘻𝘦𝘤𝘪ń𝘴𝘬𝘪𝘦 𝘗𝘰𝘥𝘻𝘢𝘮𝘤𝘻𝘦ℛℯ𝓉𝓇ℴ𝓋ℯ𝓇𝓈𝒾ℴ𝓃𝓈. 𝘚𝘻𝘤𝘻𝘦𝘤𝘪𝘯’𝘴 𝘕𝘦𝘸, 𝘝𝘦𝘳𝘺 𝘖𝘭𝘥 𝘗𝘰𝘥𝘻𝘢𝘮𝘤𝘻𝘦
Wystawa do / On view until: 08.02.2026
Osoby artystyczne / Artists:
Maciej Cholewa, Centrum Centrum (Małgorzata Mazur & Łukasz Jastrubczak), Zuza Golińska i Trin Alt, Krzysztof Maniak, Małgorzata Markiewicz, Gizela Mickiewicz, Dominika Olszowy, Dominika Skutnik, Zuzanna Skurka, Wiktoria Walendzik
Zespół kuratorski / Curators:
Mateusz Włodarek, Stanisław Ruksza, Emilia Orzechowska
Współpraca koncepcyjna / Conceptural Collaboration:
Zuzanna Mielczarek
🇵🇱
Podzamcze jest zarazem najstarszą i najmłodszą dzielnicą Szczecina. To tutaj we wczesnym średniowieczu narodziło się miasto, którego najnowsza historia rozpoczyna się po drugiej wojnie światowej, wraz z wizjami i planami jego odbudowy. Ta faktyczna zainicjowana została jednak dopiero w latach 80. ** wieku, kiedy Zrzeszenie Rzemieślników i Zrzeszenie Kupców rozpoczęły działania mające na celu zagospodarowanie tego obszaru pod zakłady usługowe i punkty handlowe. Na gruzach historycznej zabudowy, w dawnym układzie miasta, powstały nowe kamienice, których wysokie ceramiczne dachy i tynkowane elewacje nawiązują do świetności tego obszaru w XVII i XVIII wieku – bez dosłownego kopiowania dawnych form. Nowe Podzamcze miało stać się sercem Szczecina łączącym funkcje turystyczne, usługowe i rozrywkowe – pełne galerii, antykwariatów, pubów i restauracji, z uliczkami oświetlonymi stylowymi latarniami.
Retrowersja najczęściej utożsamiana jest z odbudową zniszczonego podczas działań wojennych Starego Miasta w Elblągu. Na tej wystawie staje się jednak punktem wyjścia do refleksji nad powojennymi losami szczecińskiego Podzamcza, niegdyś zwanego Dolnym Miastem. To autorska metoda konserwatorska opracowana w latach 80. ** wieku przez prof. Marię Lubocką-Hoffmann. Jej celem jest przywrócenie dawnego, utraconego wizerunku. Nie chodzi o wierną rekonstrukcję przeszłości, lecz o odtworzenie ducha i charakteru historycznego miejsca poprzez współczesne reinterpretacje. Nowa architektura stanowi próbę przełożenia na współczesny język historycznych form, ornamentów i detali. W efekcie na powojennych ruinach powstają budynki zakorzenione w tradycji i historii – wznoszone na dawnych fundamentach, zgodnie z pierwotnym układem urbanistycznym oraz w historycznej skali i sylwecie. Ich forma, osadzona w postmodernizmie, nie rekonstruuje przeszłości wprost, lecz interpretuje ją na nowo.
Wystawa prezentuje podejście do odbudowy Podzamcza pokrewne elbląskiemu, a jednocześnie odmienne od niego. Proces ten nabiera szczególnego znaczenia w kontekście Ziem Odzyskanych, gdzie odtworzenie staromiejskich kompleksów było wyzwaniem zarówno architektonicznym, jak i społecznym – elementem kształtowania nowej tożsamości tych terenów.
Dzieje przywracania atmosfery i klimatu Podzamcza opowiadane są przez materiały historyczne: archiwalne projekty architektoniczne, filmy, artefakty i dokumentacje fotograficzne. Równolegle, w ramach ekspozycji, prezentowane są prace współczesnych artystów i twórców, którzy przyglądają się procesowi odbudowy tej części Szczecina i pokazują, w jaki sposób zmaterializowała się wizja zarazem najstarszej i najmłodszej jego dzielnicy.
Wystawa powstała we współpracy Narodowego Instytutu Architektury i Urbanistyki, TRAFO w Szczecinie oraz Centrum Sztuki Galeria EL, przy udziale lokalnych ekspertów, architektów i badaczy. Jest kolejną prezentacją z cyklu „Retrowersje”, zapoczątkowanego przez NIAiU w 2023 roku.
Kwerendy: Zuzanna Mielczarek, Mateusz Włodarek
Identyfikacja wizualna: Katarzyna Nestorowicz
Opracowanie graficzne wystawy: Marcel Kaczmarek
Koordynacja wystawy i produkcja: Mateusz Włodarek, Magdalena Breńko, Ada Kusiak, Andrzej Witczak
Komunikacja: Dominik Witaszczyk, Aleksandra Zaszewska, Anna Konopka
Koordynacja wydarzeń towarzyszących: Ada Kusiak, Andrzej Witczak
Redakcja: Urszula Drabińska
Tłumaczenia: Dorota Wąsik
Postprodukcja zdjęć: Weronika Nowak
Realizacja wystawy: Artpath, Adam Dzidziszewski
Materiały archiwalne: ARCO, Archiwum Architektury i Budownictwa Urzędu Miasta w Szczecinie, Archiwum Katedry Historii i Teorii Architektury ZUT, Archiwum Państwowe w Szczecinie, Archiwum Szczepana Bauma, Instytut Archeologii i Etnologii PAN w Szczecinie, Książnica Pomorska, Miejska Biblioteka Publiczna w Szczecinie, Muzeum Narodowe w Szczecinie, STUDIO A4, TVP Szczecin, Urbicon, Wojewódzki Konserwator Zabytków w Szczecinie
Współpraca: Tatiana Balcerzak, Marek Dworaczyk, Izabela Kubicka, prof. Zbigniew Paszkowski
Podziękowania: Michał Dębowski, prof. Piotr Fiuk, Przemysław Głowa, dr Małgorzata Gwiazdowska, Elżbieta Koc-Wiśniewska, Krzysztof Kowalski, Jacek Lenart, Narodowy Instytut Dziedzictwa, dr Grażyna Nawrolska, Małgorzata Peszko, SARP Szczecin, Ewa Stanecka, Tomasz Wolender, Aleksandra Wilde Maciej Włosiński, Piotr Zaniewski, Zrzeszenie Kupców w Szczecinie
Patronat medialny: Notes na 6 Tygodni, Głos Szczeciński, MM Trendy
Na wystawie prezentowane są prace przygotowane na pierwszą odsłonę ekspozycji w Centrum Sztuki Galeria EL w Elblągu w 2023 roku. Kuratorami tej odsłony byli: Zuzanna Mielczarek, Mateusz Włodarek, Emilia Orzechowska oraz Maciej Olewniczak.
Informujemy, że dołożyliśmy wszelkich starań w celu odnalezienia wszystkich dysponentów autorskich praw majątkowych do utworów prezentowanych na wystawie.
Dofinansowano ze srodków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
🇬🇧
Podzamcze is both the oldest and the youngest district of Szczecin. It was here, in the early Middle Ages, that the city was born ̶ the city, whose modern history began after World War II, along with visions and plans for its reconstruction. Admittedly, the actual reconstruction was initiated only in the 1980s, when the Craftsmen Association and the Merchants’ Association began their work towards developing the area so that it would accommodate services and retail outlets. On the ruins of historic buildings, within the city’s former layout, new tenement houses were built. Their high ceramic roofs and plaster-covered façades evoke the area’s splendor as it was in the 17th and 18th centuries ̶ albeit without literally copying the old forms. The intention was for the New Podzamcze to become the heart of Szczecin, combining tourism, services, and entertainment ̶ full of galleries, antique shops, pubs, and restaurants, with stylish lanterns illuminating the streets.
“Retroversion” is most often associated with the reconstruction of the Old Town in Elbląg that had been destroyed during World War II. In this exhibition, however, it becomes a starting point for reflection on the post-war fate of Szczecin’s Podzamcze district, once known as the Lower Town. This is a proprietary monument conservation method developed in the 1980s by Professor Maria Lubocka-Hoffmann. Its goal is to restore a former, lost image of the place. The goal is not to faithfully reconstruct the past, but instead to recreate the spirit and the character of a historic site through contemporary reinterpretations. The newly designed architecture is an attempt to translate historical forms, ornaments, and details into a contemporary language. As a result, buildings rooted in tradition and history are being built on post-war ruins – erected on former foundations, in accordance with the original urban layout, with a historical scale and silhouette. Their form, which is rooted in postmodernism, does not directly reconstruct the past but reinterprets it.
The exhibition presents an approach to the reconstruction of Podzamcze, similar to, yet distinct from, the Elbląg model. The process takes on particular significance in the context of the Recovered Territories, where the restoration of the old town complexes was both an architectural and a social challenge – an element in shaping the area’s new identity.
The tale of restoring the atmosphere and character of Podzamcze district is told through historical materials: archival architectural designs, films, artifacts, and photographic documentation. Simultaneously, the exhibition presents works by contemporary artists and creators who examine the process of rebuilding this part of Szczecin and demonstrate how the vision for this both oldest and youngest district of the city came into being.
The exhibition was created in collaboration between the Polish National Institute of Architecture and Urban Planning (NIAiU), TRAFO Szczecin, and the EL Gallery Art Center, with the participation of local experts, architects, and researchers. It is another presentation from the “Retrowersje” series, initiated by NIAiU in 2023.
Research queries: Zuzanna Mielczarek, Mateusz Włodarek
Visual identification: Katarzyna Nestorowicz
Exhibition graphic design: Marcel Kaczmarek
Coordination and production: Mateusz Włodarek, Magdalena Breńko, Ada Kusiak, Andrzej Witczak
Communication: Dominik Witaszczyk, Aleksandra Zaszewska, Anna Konopka
Coordination of accompanying events: Ada Kusiak, Andrzej Witczak
Editor: Urszula Drabińska
Translation: Dorota Wąsik
Production: Artpath, Adam Dzidziszewski
Archival materials: ARCO, Archiwum Architektury i Budownictwa Urzędu Miasta w Szczecinie, Archiwum Katedry Historii i Teorii Architektury ZUT, Archiwum Państwowe w Szczecinie, Archiwum Szczepana Bauma, Instytut Archeologii i Etnologii PAN w Szczecinie, Książnica Pomorska, Miejska Biblioteka Publiczna w Szczecinie, Muzeum Narodowe w Szczecinie, STUDIO A4, TVP Szczecin, Urbicon, Wojewódzki Konserwator Zabytków w Szczecinie
Collaboration: Tatiana Balcerzak, Marek Dworaczyk, Izabela Kubicka, prof. Zbigniew Paszkowski
Acknowledgements: Michał Dębowski, prof. Piotr Fiuk, Przemysław Głowa, dr Małgorzata Gwiazdowska, Elżbieta Koc-Wiśniewska, Krzysztof Kowalski, Jacek Lenart, Narodowy Instytut Dziedzictwa, dr Grażyna Nawrolska, Małgorzata Peszko, SARP Szczecin, Ewa Stanecka, Tomasz Wolender, Aleksandra Wilde Maciej Włosiński, Piotr Zaniewski, Zrzeszenie Kupców w Szczecinie
Media Patrons: NN6T, Głos Szczeciński, MM Trendy
The exhibition features works originally prepared for the first iteration of the show at the Galeria EL Centre for Art in Elbląg in 2023. The curators of that edition were Zuzanna Mielczarek, Mateusz Włodarek, Emilia Orzechowska, and Maciej Olewniczak.
We have made every effort to identify and contact all holders of copyright to the works presented in the exhibition.
Co-financed by the Ministry of Culture and National Heritage of the Republic of Poland.
Advertisement
Event Venue & Nearby Stays
Świętego Ducha 4, 70-205 Szczecin, Poland, ulica Świętego Ducha 4, 70-205 Szczecin, Polska, Szczecin, Poland
Concerts, fests, parties, meetups - all the happenings, one place.
