Advertisement
Franciszek Starowieyski pozostaje do dzisiaj jednym z najważniejszych i najbardziej oryginalnych artystów polskich ** wieku. Jego twórczość, osobowość, charyzma i kontrowersje, jakie wzbudzał przez wiele lat, rozpalały wyobraźnię Polaków. Zajmował się malarstwem, rysunkiem, grafiką, projektował plakaty filmowe i teatralne, uchodząc za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli Polskiej Szkoły Plakatu, tworzył scenografię telewizyjną i filmową. Sam kolekcjonował sztukę, szczególnie dawną, będąc znawcą historii i sztuki XVII i XVIII wieku. Starowieyski często odnosił się do ulubionej przez siebie epoki baroku, która fascynowała go i inspirowała. Od lat 70. antydatował swoje prace, cofając się o 300 lat. Uciekał od teraźniejszości, kierując swoje poszukiwania w sposób konsekwentny i świadomy ku inspirującej go epoce. Jego twórczość osadzona jest na motywach zaczerpniętych z malarstwa barokowego oraz surrealistycznej poetyki snu. W 2025 roku przypada 95. rocznica urodzin artysty, co stanowi doskonałą okazję do przypomnienia - nie tylko krakowianom - tej postaci, na specjalnej wystawie pełnej rekwizytów, przedmiotów, rzeczy, obiektów i dzieł.
Był postacią o wyjątkowej energii i błyskotliwości, dlatego niemal niemożliwe jest rozdzielenie jego niezwykłej, energetyzującej osobowości od pracy artystycznej - te dwa aspekty przenikały się nierozerwalnie ze sobą połączone.
Często posługiwał się pseudonimem „Jan Byk”, który doskonale łączył cechy określające artystę - afirmację fizycznej męskości i siły, monumentalne wyolbrzymienie i bezdyskusyjny urok oraz sceniczną charyzmę. Przez wiele lat Franciszek Starowieyski sam najlepiej kreował swój mit. Prowokował krytyków i jednocześnie oczarowywał publiczność. Pokazywał swój proces twórczy w ramach słynnych parateatralnych spektakli, podczas których tworzył dzieła zwane Teatrami Rysowania. Na oczach widzów powstawały wielkoformatowe, spektakularne prace rysunkowe. Atmosferze magii, tajemnicy i erotyzmu towarzyszyły nagie modelki, muzyka i literacki komentarz. Sfilmowanie procesu powstawania Teatrów Rysowania stało się dziś bezcennym zapisem procesu kreacji, wyjątkowym źródłem wiedzy dla badaczy i historyków sztuki.
Teatrów Rysowania powstało niemal trzydzieści, wychodząc poza granice kraju - prace powstawały m.in. we Francji, Włoszech czy Stanach Zjednoczonych. Warto dodać, że Franciszek Starowieyski jest pierwszym Polakiem, który miał indywidualną wystawę w prestiżowej MOMie w Nowym Jorku (1985).
Przez całe swoje życie wykorzystywał estetykę XVII wieku. Na większości prac Starowieyskiego widoczne są akty, zarówno kobiece jak i męskie, potwory, czaszki, barokowe ornamenty oraz monumentalne sceny grupowe. W jego pracach seksualność i erotyka łączy się z barokowym motywem przemijania.
Kolekcjonerstwo było wielką pasją artysty przez całe życie. W sferze jego zainteresowań znajdowały się m.in. książki, druki, meble, drewniane rzeźby, zwierzęce i ludzkie czaszki, przedmioty, zegary, lustra, ryciny, naczynia. Zbierane artefakty czy rzemiosło stawały się inspiracją, źródłem studiów nad epoką, elementem na stałe związanym z bogatą i różnorodną twórczością.
Wystawa w krakowskim Pałacu Sztuki to pierwsza od wielu lat prezentacja twórczości Franciszka Starowieyskiego w murach tej instytucji. Powstała w ścisłej współpracy z synami artysty - Antonim i Mikołajem Starowieyskimi, a ważną częścią ekspozycji są elementy pracowni Franciszka Starowieyskiego, przeniesione bezpośrednio z ulicy Bernardyńskiej w Warszawie, gdzie przez wiele lat żył i tworzył. Wystawa prezentuje zarówno przedmioty pochodzące z obszernej kolekcji Starowieyskiego, jak i rysunki, wprawki kaligraficzne, prace na papierze i na płótnie, juwenilia oraz wiele mało znanych artefaktów i rekwizytów życia wielkiego Byka.
Małgorzata i Marcin Gołębiewscy
Kuratorzy wystawy
Katarzyna Mierzwińska
Współpraca
* * *
Disorder in the Palace.
Franciszek Starowieyski Returns to Kraków
Franciszek Starowieyski remains one of the most important and original Polish artists of the 20th century. His artwork, personality, charisma, and the controversies he stirred for many years captured the imagination of Poles. He worked in painting, drawing, and graphic arts, designed film and theater posters-being considered one of the greatest representatives of the Polish Poster School-and created television and film scenography. He was also an avid art collector, particularly of old art, and a connoisseur of 17th and 18th century history and art.
Starowieyski frequently referred to his favorite artistic era, the Baroque, which fascinated and inspired him. Starting in the 1970s, he began to backdate his works by 300 years, consciously distancing himself from the present and seeking inspiration in the past. His art is rooted in motifs drawn from Baroque painting and the surrealist poetics of dreams.
The year 2025 marks the 95th anniversary of the artist’s birth, providing a perfect occasion to commemorate him-not only for Kraków’s residents-through a special exhibition filled with props, objects, and artifacts.
He was a figure of exceptional energy and brilliance, making it nearly impossible to separate his electrifying personality from his artistic work-the two aspects were inseparably intertwined. He often used the pseudonym Jan Byk (John Bull), which perfectly captured the qualities defining the artist-an affirmation of physical masculinity and strength, monumental exaggeration, undeniable charm, and stage charisma.
For many years, Franciszek Starowieyski masterfully built his own myth. He provoked critics while simultaneously captivating audiences. He showcased his creative process through famous paratheatrical performances, during which he created works known as Theaters of Drawing. Before the eyes of the audience, large-scale, spectacular drawings came to life. These performances were infused with an atmosphere of magic, mystery, and eroticism, accompanied by nude models, music, and literary commentary. The filmed documentation of the Theaters of Drawing has now become an invaluable record of his creative process, a unique source of knowledge for researchers and art historians. Nearly thirty Theaters of Drawing were created, extending beyond Poland’s borders-his works were produced in France, Italy, and the United States, among other places.
It is also worth mentioning that Franciszek Starowieyski was the first Polish artist to have a solo exhibition at the prestigious MoMA in New York in 1985.
Throughout his life, he remained devoted to 17th century aesthetics. His works prominently feature nudes-both male and female monsters, skulls, Baroque ornaments, and grand group scenes. In his art, sexuality and eroticism intertwine with the Baroque motif of transience.
Collecting was one of the artist’s great passions throughout his life. His interests included books, prints, furniture, wooden sculptures, animal and human skulls, objects, clocks, mirrors, engravings, and vessels. These collected artifacts and crafts became sources of inspiration, subjects of study on the Baroque era, and an inseparable element of his rich and diverse artistic practice.
The exhibition at Kraków’s Pałac Sztuki (Palace of Fine Art) marks the first presentation of Franciszek Starowieyski’s work in this institution in many years. A significant part of the exhibition includes elements from his studio, transferred directly from Bernardyńska Street in Warsaw, where he lived and worked for many years. The display features not only items from Starowieyski’s extensive collection but also his drawings, calligraphic exercises, works on paper and canvas, juvenilia, and many little-known artifacts and props from the life of the great Byk (Bull).
Małgorzata and Marcin Gołębiewscy
Exhibition Curators
Katarzyna Mierzwińska
Cooperation
Advertisement
Event Venue & Nearby Stays
Plac Szczepański 4, 31-011 Kraków, Poland, plac Szczepański 4, 31-011 Kraków, Polska,Kraków, Poland, Krakow
