Serdecznie zapraszamy na rozmowę o dwóch wyjątkowych książkach, które pozostają ze sobą w dialogu. "Polska sprawa Dreyfusa" Grzegorza Gaudena oraz „Wieczny powrót Dreyfusa” Jolanty Kurskiej to więcej niż opowieści o dwóch sprawach karnych - polskiej i francuskiej - przeciwko niewinnie oskarżonym Żydom - to wstrząsające świadectwa wielowymiarowego zjawiska jakim jest upaństwowiony antysemityzm.Rozmowę z autorami poprowadzi Anna Wacławik.
"Polska sprawa Dreyfusa. Kto próbował zabić prezydenta"
Grzegorz Gauden
Wydawnictwo Agora
Wrzesień 1924 r. Do Lwowa przyjeżdża prezydent RP Stanisław Wojciechowski. Policja polityczna z Warszawy jest przeciwna wizycie – pamięta zamach sprzed trzech lat na Józefa Piłsudskiego. Strzelał – niecelnie – ukraiński student nacjonalista.
Tym razem ktoś rzuca bombę w powóz z prezydentem. Ofiar brak, ale tłum widzów w panice ucieka. Wśród nich student Stanisław Steiger, Żyd. Tancerka Maria Pasternakówna wskazuje go jako zamachowca. Lwowscy śledczy ogłaszają, że ujęli sprawcę.
„Żydzi chcieli zabić Prezydenta!” – obwieszcza prasa narodowa. Rozpoczyna nagonkę na Steigera i Żydów, mimo tego, że ukraińscy nacjonaliści przyznają, że to oni stali za zamachem.
Kilka dni później w pierwszym procesie Steiger cudem unika kary śmierci. Po roku w drugim procesie, opartym na fałszerstwach wytworzonych przez śledczych a zdemaskowanych przez obrońców, zostaje uniewinniony.
Sto lat po tamtych wydarzeniach Grzegorz Gauden kreśli dokumentalny obraz będący także trzymającym w napięciu dramatem sądowym i politycznym bezlitośnie odsłaniającym oblicze antysemityzmu w II RP.
Sprawa Steigera jest uderzająco podobna do sprawy Alfreda Dreyfusa, Żyda, oficera armii francuskiej, fałszywie oskarżonego o szpiegostwo, która obnażyła francuski i światowy antysemityzm u progu ** wieku.
Grzegorz Gauden (1953) – prawnik, ekonomista, dziennikarz. W latach siedemdziesiątych działał w Poznaniu studenckim ruchu kulturalnym.
W roku 1981 szef działu informacji w Międzyzakładowym Komitecie Założycielskim a potem Zarządzie Regionu NSZZ Solidarność Wielkopolska, redaktor naczelny dziennika „Wiadomości Dnia” i tygodnika „Obserwator Wielkopolski”.
Internowany 13 grudnia 1981. Zwolniony 4 lipca 1982. Wyemigrował do Szwecji w roku 1984, gdzie w latach 1985-1990 był przewodniczącym Szwedzkiego Komitetu Poparcia Solidarności.
W latach 1999-2006 prezes spółki Presspublica, wydawcy „Rzeczpospolitej”. W latach 2004-2006 redaktor naczelny „Rzeczpospolitej”. W latach 2008 - 2016 roku dyrektor Instytutu Książki w Krakowie.
W roku 2019 wydał książkę „Lwów. Kres iluzji. Opowieść o pogromie listopadowym 1918”, za którą w roku 2020 otrzymał Nagrodę Historyczną Polityki.
Członek Polskiego PEN Clubu.
Jolanta Kurska, „Wieczny powrót Dreyfusa”,
Wydawnictwo Akademickie Dialog
Ten zbiór esejów nie jest rekonstrukcją afery Dreyfusa, jej dramaturgii, zwrotów czy aspektów prawnych. Nie jest też biografią Dreyfusa. Jest refleksją nad fenomenem fałszywego, założycielskiego mitu, wokół którego skupiają się i wzmacniają antydemokratyczne, nacjonalistyczne siły. To także analiza zjawisk towarzyszących temu wydarzeniu, takich jak fenomen mobilizacji obywatelskiej, znaczenia prasy w tym sporze, postawa Kościoła katolickiego, intelektualistów oraz motywacji im towarzyszących.
Afera Dreyfusa rozumiana jako sprawa fałszywie oskarżonego żydowskiego kapitana jest już zamknięta. Natomiast sprawa Dreyfusa jako opowieść o społecznych zmaganiach, konfrontacjach postaw, mechanizmach zbiorowej manipulacji i figurach wroga replikuje się nieustannie, tak we Francji, w Polsce jak i innych krajach. Jest więc wiecznie trwająca afera Dreyfusa, która tamtej aferze nie pozwala stać się li tylko historią.
Jolanta Kurska - doktor nauk społecznych w zakresie nauki o polityce. Absolwentka Sorbony. Członkini Rady Fundacji Centrum im. prof. Bronisława Geremka. Była prezeska Fundacji im. prof. Bronisława Geremka. Prowadzi zajęcia w Instytucie romanistyki oraz na wydziale Artes Liberales na Uniwersytecie Warszawskim. Autorka esejów i artykułów publikowanych we francuskich pismach naukowych. Tłumaczka książek. Autorka książek „Rozmowy w Awinionie” (z bohaterami wydarzeń 68′ w Polsce i we Francji), która ukazała się także po francusku oraz „Wieczny powrót Dreyfusa” (2022).
Event Venue
Muzeum Historii Żydów Polskich, Warsaw, Poland
